مومن و بی نیازی از عذرخواهی

امام علی علیه‌ السلام فرمودند:

الِاسْتِغْنَاءُ عَنِ الْعُذْرِ أَعَزُّ مِنَ الصِّدْقِ بِهِ.

بی نیازی از معذرت خواهی از راست و درست ارائه کردن عذر بیشتر موجب عزت است.

نهج البلاغه: حکمت 321

امتیاز مومن روحیه بی نیازی و رو نینداختن به این و آن است مومن نباید عز خود را در هیچ موقع زیر سوال ببرد. مناعت طبع از صفات برجسته اهل ایمان است چقدر زیبا و جالب امام بزرگوار علیه السلام بیان می کند بی نیازی از عذرخواهی صادقانه بیشتر سبب عزت می شود.

امام صادق علیه السلام می فرمودند:
اِنَّ اللهَ فَوَّضَ اِلَی المُومِنِ اُمُورَهُ کُلَّها وَ لَم یُفَوِّض اِلَیهِ اَن یَکُونَ ذَلیلاً؛
خداوند اختیار همه کارها را به مومن داده اما این اختیار را به او نداده است که ذلیل باشد.(1)

مفضل بن عمر می گوید امام صادق علیه السلام فرمودند:
لا یَنبَغِی للِمُومِنِ اَن یُذِلَّ نَفسَهُ قُلتُ: ما یُذِلُّ نَفسَهُ؟ قالَ: لا یَدخُلُ فیما یَعتذِرُ مِنهُ؛
سزاوار نیست مومن خود را ذلیل کند. مفضل می گوید: عرض کردم چه چیز مومن را ذلیل می کند؟ حضرت فرمودند: مومن در کاری وارد شود که مجبور به معذرت خواهی شود.(2)

یعنی وقتی کسی قانون را رعایت کرده آداب معاشرت را بجا آورده به کسی و مال کسی صدمه وارد نساخته مجبور نمی شود که معذرت خواهی کند و خود را خوار سازد.

شرح ابن میثم
مقصود امام علیه‌ السلام آن است که انجام ندادن کارى که باعث عذر خواهى شود، و در نتیجه با ترک آن نیاز به عذرخواهى نباشد، بهتر و سودمندتر است از این که چنان کارى را بکنى و بعد عذر درست و بجا بیاورى، و احتمال دارد که مقصود از کلمه اعزّ این باشد که بى نیازى از عذر خواهى باعث عزّت بیشتر تو است. زیرا بهانه آوردن در کارى، ذلّت و خوارى دارد.(3)

پی‌نوشت‌ها:
1- التهذیب، ج 6، ص 153
2- التهذیب، ج 6، ص 154
3- ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 687

منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت، 1390.